1907-1959

Londra Sefareti Başkatibi Nuri Bey’in oğlu Ziya Songülen, Harekat Ordusu Feriki (tümgeneral) Şevki Paşa’nın oğlu Ayetullah Bey, edebiyatçı Sami Paşazade Sezai Bey’in yeğeni Enver Necip (Okaner) Bey, Alman lisesinden Hassan Sami Kocamemi, St. Jozeph talebesi Galip Kulaksızoğlu, Hint adıyla anılan Asaf Beşpınar ve Hakkı Saffet Tan, İngiliz ve Rumların maçlarını izlemekte ve İngilizlerin yer aldığı Moda FC’de oynayan Bobi lakaplı Fuat Hüsnü Kayacan’ı seyretmekteydiler.

1907 ilkbaharında yine bir maç dönüşünde Necip, Ziya ve Ayetullah Beyler, Necip Bey’in Moda Beşbıyık Sokaktaki evinde toplandılar. İçinde bulundukları tarihin de desteğinden güç alan bu gençler, kuracakları takımın ilk fikir harcını attılar. Gerekli parayı finanse edecek olan dönemin zenginlerinden Saint Joseph mezunu Mühendis Nurizade Ziya Bey’e kulübün kurucu başkanlığını, Osmanlı Bankası memurlarından Ayetullah Bey’e katiplik (sekreter) görevini, Bahriye Subayı Necip Bey’e de kaptanlık ve veznedarlık (sayman) görevini verdiler. Kulübün adını ise, oturdukları semtten esinlenerek, Fenerbahçe Futbol Kulübü olarak belirlediler. Böylece Fenerbahçe Spor Kulübü, bir futbol takımı olarak 1907 yılında İstanbul’un Kadıköy ilçesinde kuruldu.

Kulüp başkanı Ziya Bey’in İngiltere’den getirttiği; önü ve kolları düğmeli olan sarı beyaz bol formaları, lacivert şort pantolonları ve sarı löverli yün çorapları ile takım ilk antrenmanlarına başladı. Kısa zamanda çevrenin futbola kabiliyetli gençlerini de kendi etrafında toplayan kulübün ilk kadrosu, olası olarak; Hint Asaf – Necip , Ziya – Hasan, Hassan, Sabri – Nasuhi , Şevkati , Galip , Hüseyin , Hayrullah terkibinde, ya da; Asaf – Ziya , Sami – Ayetullah , Mazhar , Necip – Fethi , Galip , Hüseyin , Hasan , Nevzat şeklinde oluştu.

Fenerbahçe futbol takımı, 1909 yılında ilk kez İstanbul Ligi’ne katıldı. Takımın ilk teknik direktörlüğünü, aynı zamanda takımın oyuncu olan Hüseyin Dalaklı yapmaktaydı. İlk iki yıl İstanbul Ligi’nde varlık gösteremeyen takım, 1911-12sezonunda Zeki (Mazlum), K. Arslanyan, Abbas (Elkatipzade), Mustafa (Elkatipzade), Yahya (Berki), Hüseyin (İzzi), Arif, Kemal (Aşkın), Tevfik, Nuri, Galip (Kulaksızoğlu), Nasuhi ve Hasan Kâmil (Sporel)’den oluşan kadrosuyla şampiyon olarak tarihindeki ilk lig şampiyonluğunu elde etti.

Fenerbahçe’nin kurucularından ve ilk
başkanı Ziya Songülen.

1912-1913 sezonu Balkan savaşları nedeniyle yapılmadı. Resmi kuruluşu 1907 olarak bilinen Fenerbahçe’nin tescili ise 1913 yılında yapıldı.

“1907’de Kuşdili Çayırı’nda kurulan ve başkanlığını Hamid Hüsnü (Kayacan) Bey’in yaptığı Fenerbahçe Spor Kulübü’nün kuruluş amacı “Beden ve fikir eğitimini yaygınlaştırmak, vatan gençlerini hayat mücadelesine, sıkıntılara ve askeri seferlere (savaşmaya) alıştırmak”

ifadelerini ihtiva eden belge ile kulüp resmi olarak tescil edildi. Bu kayıt aynı zamanda, bir Türk futbol kulübü hakkında şu ana kadar bulunmuş tek resmî Osmanlı tescil belgesidir. 1913-14 ve 1914-15 sezonlarında ise Galip Kulaksızoğlu’nun teknik direktörlüğündeki takım iki sezon art arda İstanbul Lig şampiyonluğunu kazandı. 1912 yılında kurulan ve 1923 yılına kadar devam eden Cuma Ligi’nde de mücadele eden Fenerbahçe, 1920-21 ve 1922-23 sezonlarını şampiyon olarak tamamladı.

Fenerbahçe’nin 1922-23 sezonu şampiyonluğu dünyada eşi benzeri görülmemiş bir sezon olarak tarihe geçti. Takım kadrosunun tamamı yüksek okul mezunları ve öğrencilerden oluşan Fenerbahçe, sezonu hiç yenilmeden ve gol yemeden 58-0 gibi bir skorla tamamladı.

1923 yılının Fenerbahçe açısından en önemli olaylarıdan bir diğeri ise Birleşik Krallık işgal kuvvetleri komutanı General Charles Harington Harington’ın İstanbul’dan ayrılırken kendi adına bir turnuva düzenlemesi oldu. General, bu kupaya yönelik olarak “Gardler Muhteliti Türk kulüplerine meydan okuyor. Galibine, Başkumandanın adını taşıyan büyük bir kupa verilecek bu maça Türk kulüpleri diledikleri gibi takviye de alabilirler.” şeklinde bir ilan verdi. Fenerbahçe ise generalin ilanına “Fenerbahçe Kulübü yalnız kendi kadrosuyla bu maçı şartsız olarak kabul eder.” şeklindeki gazete ilanıyla karşılık verdi.

Fenerbahçe Spor Kulübü’nün
kurucularından ve Fenerbahçe’nin
başkanlarından Ayetullah Bey

29 Haziran 1923 tarihinde General Harrington Kupası adıyla Taksim Stadı’nda yapılan maçı Fenerbahçe, dönemin önemli oyuncularından olan Zeki Rıza Sporel’in atmış olduğu iki golle 2-1 kazandı. Maç gecesi Lozan Konferansı’nda bulunan Türk Heyetine de bu galibiyet haberi ulaştığında heyet başkanı İsmet Paşa tarafından Fenerbahçe kulübüne “Heyetimiz adına hepinizi mutlulukla tebrik eder, meserretle gözlerinizden öperim.” şeklinde bir kutlama telgrafı gönderildi.

1932 yılının Haziran ayında meydana gelen Kuşdili Yangınısonucu kulüp binası ciddi ölçüde zarar gördü ve kupalar, üye kayıt ve maç defterlerini de içeren belgeler dahil olmak üzere çoğu maddi eser ve belge yok oldu.

1911-12 sezonu şampiyonu Fenerbahçe kadrosu. Fenerbahçe tarihinin ilk şampiyon kadrosu.

1936 yılında en güçlü İstanbul, Ankara ve İzmir takımlarının yer aldığı Millî Küme kuruldu. 1938 yılında kendi isteğiyle ligden çekilen Fenerbahçe, bunun dışındaki tüm turnuvalara katılmış 1937, 1940, 1943, 1945, 1946 ve 1950 yıllarında olmak üzere 6 kez şampiyonluk kazanarak bu kupada en çok zafere ulaşan takım olmuştur.

Bu yılların en önemli futbolcularından birisi ise Fenerbahçe formasıyla çıktığı 615 maçta 423 gol atan Lefter oldu. 1947-1951 ve 1953-64 yılları arasında Fenerbahçe forması giyen Lefter, Türkiye’de kulübü tarafından jübilesi yapılan ilk futbolcu oldu. Fenerbahçe taraftarlarının gönlünde taht kuran ve Ordinaryus lakabı takılan Lefter için Tribünler söyledi binlerce kere. Ver Lefter’e yaz deftere. Bitti kalem doldu defter. Bu âlemde kral Lefter.. sloganı yazıldı.

1939 yılında Türk futbol tarihinde ilk kez gece maçları oynanmaya başlandı. 9 Eylül 1939 tarihinde saat 21.00’de Fenerbahçe ile Beyoğluspor arasında yapılan bu ilk maçta, Fenerbahçe rakibini 4-2 mağlup etti. İlk gece maçının ilk golünü ise Fenerbahçeli futbolcu Fikret Kırcan kaydetti.

Fenerbahçe, ilk olarak 1911-12 sezonunda katıldığı ve 1958-59sezonuna kadar farklı statülerde yapılan İstanbul Ligleri’nde 16 şampiyonluk kazandı. Bu şampiyonluklardan 14’ü İstanbul Ligi, 2’si İstanbul Cuma Ligi kupasıydı.

Lefter Küçükandonyadis
Fiorentina formasıyla.